Wat zijn de ‘terugkeerwoningen’?

De terugkeerwoningen, ‘FITT’-woningen, ‘Turtelhuisjes’, of ‘open woonunits’ zijn open eengezinswoningen of -studio’s waar gezinnen met minderjarige kinderen vastgehouden kunnen worden. Kinderen kunnen er school lopen en de volwassenen kunnen de woningen verlaten om boodschappen te doen, een advocaat te raadplegen, naar een arts te gaan, enz. Wel moet er steeds een volwassen familielid aanwezig zijn in de woning; dit om verdwijningen te voorkomen. 

De 4 sites van terugkeerwoningen (in Sint-Gillis-Waas, Tielt/Zulte, Tubeke en Bevekom) worden beheerd, en de gezinnen begeleid, door terugkeercoaches van de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ). De coaches staan in voor de inhoudelijke begeleiding van de gezinnen en het praktische beheer van de woningen. 

Gezinnen die vastgehouden worden in een terugkeerwoning, kunnen een beroep indienen bij de raadkamer door een verzoek tot invrijheidsstelling in te dienen. 

Indien de gezinnen niet meewerken met (vrijwillige) terugkeer, zullen zij gedwongen worden. De duur van opsluiting in de terugkeerwoningen kan heel sterk variëren: soms gaat het om een paar dagen, soms om enkele weken, en soms om enkele maanden.

Aantal personen, gezinnen en kinderen die elk jaar opgesloten worden in terugkeerwoningen[1]

	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015[2]	2016[3]
Aantal personen opgesloten	28	206	221	463	485	590	754	580	530
Aantal gezinnen opgesloten	9	58	67	137	153	159	217	161	144
Aantal kinderen opgesloten	12	107	127	253	268	352	429	328	316

 

Momenteel vinden we de volgende categorieën van gezinnen met minderjarige kinderen in de terugkeerwoningen terug:

• Gezinnen die asiel aanvragen aan de grens (op Brussels Airport) – zij worden vastgehouden in een terugkeerwoning zo lang hun asielaanvraag wordt behandeld;
• Gezinnen die asiel aanvragen, en waarvan onderzocht wordt welke Europese Lidstaat bevoegd is om hun asielaanvraag te behandelen (onder het zogenaamde Dublinverordening) – zij worden vastgehouden zo lang er wordt onderzocht welke Lidstaat bevoegd is en zo lang de eventuele overdracht wordt georganiseerd;
• Gezinnen aan de grens (op Brussels Airport) die geen toegang krijgen tot het grondgebied en beroep aantekenen tegen hun vasthoudingsbeslissing;
• Gezinnen zonder wettig verblijf op het grondgebied;
• Gezinnen met een meervoudige asielaanvraag;
• Gezinnen op het grondgebied die een negatief antwoord kregen op hun asielaanvraag;
• Gezinnen zonder wettig verblijf die opvang genieten op basis van het Koninklijk Besluit van 24 juni 2004[4] – in dit geval gaat het niet om detentie.

Terugkeerwoningen zijn een “alternatief voor detentie” en een positieve ontwikkeling tegenover gesloten centra. Toch moet ook de praktijk van de terugkeerwoningen verder verbeterd en versterkt worden. Ten eerste zijn er tekorten in de procedures en hoe ze toegepast worden, bijvoorbeeld m.b.t. de detentie- of vasthoudingsbeslissing: volgens de wet moet elke vasthoudingsbeslissing gesteund worden op een grondige analyse van elk individueel geval. Dit is momenteel niet het geval. Ook de begeleiding in de terugkeerwoningen kan en moet verbeterd worden. Begeleiding moet gericht worden op ‘case management’ en ‘case resolution’, met een holistische aanpak op de basis van de methodiek van ‘toekomstoriëntering’[5], en niet enkel gericht op terugkeer. De coaches die instaan voor de begeleiding van de gezinnen moeten beter gevormd en ondersteund worden. Wij verwijzen hier graag naar het werk van de International Detention Coalition rond Alternatieven voor detentie.

Tweet