Is detentie van kinderen in België legaal?
Ja, volgens Belgisch recht is detentie van gezinnen met minderjarige kinderen in gesloten centra mogelijk onder bepaalde voorwaarden.[1] Ook het Europees recht verbiedt het opsluiten van gezinnen met minderjarige kinderen niet formeel.[2]
Toch druist detentie van kinderen in tegen het principe van het hoger belang van het kind. Dit principe in internationaal recht stelt dat het hoger belang van het kind altijd de bovenhand moet hebben in alle beslissingen die een staat neemt betreffende een kind.[3]
België heeft zich door de ratificatie van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind ertoe verbonden om dit principe te respecteren. Het beginsel van het hoger belang van het kind is trouwens ook in de Belgische Grondwet verankerd.
Het Europees Hof van de Rechten van de Mens heeft al meerdere keren geoordeeld dat het plaatsen van kinderen in gesloten centra een onmenselijke en vernederende behandeling vormt, rekening houdend met de bijzondere kwetsbaarheid van kinderen (zie ook Wat zegt het Europees Hof van de Rechten van de Mens?).
Vele internationale instanties hebben zich uitgesproken over het feit dat detentie altijd tegen het hoger belang van het kind ingaat.
Verdrag inzake de Rechten van het Kind, Aangenomen door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties op 20 november 1989
Artikel 3
1. Bij alle maatregelen betreffende kinderen, ongeacht of deze worden genomen door openbare of particuliere instellingen voor maatschappelijk welzijn of door rechterlijke instanties, bestuurlijke autoriteiten of wetgevende lichamen, vormen de belangen van het kind de eerste overweging.
2. De Staten die partij zijn, verbinden zich ertoe het kind te verzekeren van de bescherming en de zorg die nodig zijn voor zijn of haar welzijn, rekening houdend met de rechten en plichten van zijn of haar ouders, wettige voogden of anderen die wettelijk verantwoordelijk voor het kind zijn, en nemen hiertoe alle passende wettelijke en bestuur maatregelen.
3. De Staten die partij zijn, waarborgen dat de instellingen, diensten en voorzieningen die verantwoordelijk zijn voor de zorg voor of de bescherming van kinderen voldoen aan de door de bevoegde autoriteiten vastgestelde normen, met name ten aanzien van de veiligheid, de gezondheid, het aantal personeelsleden en hun geschiktheid, alsmede bevoegd toezicht.
De Belgische Grondwet, artikel 22bis
Elk kind heeft recht op eerbiediging van zijn morele, lichamelijke, geestelijke en seksuele integriteit.
Elk kind heeft het recht zijn mening te uiten in alle aangelegenheden die het aangaan; met die mening wordt rekening gehouden in overeenstemming met zijn leeftijd en zijn onderscheidingsvermogen.
Elk kind heeft recht op maatregelen en diensten die zijn ontwikkeling bevorderen.
Het belang van het kind is de eerste overweging bij elke beslissing die het kind aangaat.
In België kan een persoon zonder wettig verblijf vastgehouden worden in een gesloten centrum (op basis van de Vreemdelingenwet van 1980). Een persoon kan van zijn vrijheid beroofd worden indien hij/zij:
• Geen toegang tot het grondgebied krijgt.
• Niet aan de binnenkomstvoorwaarden voldoet en een asielaanvraag aan de grens indient (“aan de grens”).
• Niet aan de binnenkomstvoorwaarden voldoet en een asielaanvraag op het grondgebied indient (“op het grondgebied”).
• Zijn/haar asielaanvraag in een andere Europese Lidstaat behandeld (moet) worden, in overeenstemming met de Dublinverordening.
• Zonder wettig verblijf op het grondgebied aanwezig is.
De wet van 16 november 2011 “inzake het verbod op het opsluiten van kinderen in gesloten centra” voegt het artikel 74/9 toe aan de wet van 1980 dat zegt dat:
Ҥ 1. Een gezin met minderjarige kinderen [zonder wettig verblijf], wordt in beginsel niet geplaatst in [een gesloten centrum], tenzij aangepast aan de noden voor gezinnen met minderjarige kinderen.
§ 2. Het gezin met minderjarige kinderen dat [irregulier] tracht het Rijk binnen te komen [...], kan, met het oog op het overgaan tot de verwijdering, voor een zo kort mogelijke periode, worden vastgehouden in een welbepaalde plaats aangepast aan de noden voor gezinnen met minderjarige kinderen, gelegen in het grensgebied [een gesloten centrum].
§ 3. Het gezin bedoeld in § 1 krijgt de mogelijkheid om onder bepaalde voorwaarden in een eigen woning te verblijven[...]. Indien het gezin in de onmogelijkheid verkeert om in een eigen woning te verblijven, dan zal het onder dezelfde voorwaarden een verblijfplaats toegewezen worden in een [terugkeerwoning], aangepast aan de noden voor gezinnen met minderjarige kinderen.”
[1] Artikel 74/9 van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen.
[2] Ongeveer de helft van de Europese landen gaat echter niet over tot detentie van kinderen. Het Global Detention Project geeft een overzicht van de huidige praktijken.
[3] Toepassing van artikel 3 van het Verdrag inzake de Rechten van het Kind, dat door België geratificeerd is. Het Europees Hof heeft zelf vermeld dat hierover een grote consensus bestaat in het internationaal recht. (Zie: Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM), Neulinger en Shuruk vs. Zwitserland, 41615/07, 6 juli 2010, § 135.)
Een campagne van
In samenwerking met
